پشتیبانی سایت

پاسخگوی شما عزیزان هستیم

سلام دوست عزیز!

چطور میتونم کمکت کنم؟

تخفیف ها رو از دست نده!

با کلیک بر روی "Allow" از تخفیف ها ی شگفت انگیز دست ساز کالا مطلع شو.

هنر میناکاری چیست و آشنایی با انواع آن

1400/08/16 - 9,029
هنر میناکاری چیست و آشنایی با انواع آن

میناکاری یکی از زیباترین هنرهای خلق شده توسط بشر می باشد. با خواندن این مقاله در سایت دست ساز کالا با این هنر ارزنده که می توان به جرأت ادعا نمود این هنر تکه ای از میراث فرهنگی ایران و ایرانی است، بیشتر آشنا خواهید شد.

تاریخچه میناکاری

بسیاری از کارشناسان میراث فرهنگی، با بررسی های فراوان معتقدند که خواستگاه میناکاری کشور ایران می باشد. و پس از آن وارد سایر کشورها و فرهنگ های مختلف شده است. پیشینه ی این هنر را طبق آثار به دست آمده به زمان هخامنشیان و حتی قبل تر از آن یعنی چیزی حدود 5000 سال پیش می دانند. البته آثاری از سایر کشورهای اروپایی نیز یافت شده که دارای قدمت طولانی می باشند، قدمتی حدود 500 سال پیش از میلاد مسیح! یا 6 عدد انگشتر طلا که آراسته به میناکاری مرصع بودند، قدمتی حدود 13 سده پیش از میلاد دارند. به هر حال نظر کارشناسان بر این است که هنر میناکاری از دامن ایرانیان و کشور ایران پا گرفته و سپس وارد فرهنگ سرزمین های دیگر شده است.

میناکاری چیست؟

میناکاری هنری است که از تلفیق دو عنصر آتش و خاک خلق می گردد. در واقع میناکاری یک مدل نقاشی است که با اجرای آن روی فلزاتی مانند طلا، مس و نقره به تزئین اشیاء می پردازند.

زیر سازی ظروف مینا کاری

زیر سازی ظروف میناکاری به دو روش انجام می گیرد، چکش کاری و خم کاری.

چکش کاری: در این روش سطح معین از فلز مورد نظر را به صورت دایره ای برش زده، و با قرار دادن پرگار در مرکز دایره، کف ظرف را تعیین می کنند و با وارد آوردن ضربه به دیواره ی ظرف را هم شکل می دهند. این چکش کاری تا نمایان شده شکل کلی و تکمیل وسیله ی مورد نظر ادامه خواهد داشت.

خم کاری: در این روش اشیاء یک تکه را مانند بشقاب یا کاسه توسط ماشین خم کاری می سازند. چنانچه وسیله ی موردنظر از چندین قسمت تشکیل شده باشد (مانند: شیرینی‌خوری،آجیل‌خوری، شکلات خوری و ..) برای پوشاندن درزها با استفاده از ترکیب مس، روی و برنج به همراه پودر تنه کار یا بوراکس به کمک لحیم کاری استفاده می کنند.

پس از آماده شدن زیرساخت ظرف، جهت محو اثرات چکش، سطح وسیله را با رنده یا ماشین، چرخ‌کاری می‌کنند. چرخ‌کاری را برای صیقلی و صاف کردن زائده‌هایی که بر اثر لحیم‌کاری و چکش‌کاری به وجود آمده است، انجام می دهند. برای صاف نمودن لبه‌های ظروف، پایه ها از سوهان کاری استفاده می کنند. و در نهایت برای رفع رسوبات و تراشه‌های باقی‌مانده از سنباده استفاده می کنند. زیرسازی وسیله در این مرحله به پایان رسیده و آماده سفیدکاری می گردد.

سفیدکاری را در کارگاه با مواد مخصوص مانند پودر نشادر، قلع و پنبه انجام می دهند. در این مرحله ابتدا ظرف را به صورت کامل تمیز می کنند،برای تولید یک ظرف مینا کاری برجسته، ظرف را روی آتش می گیرند تا کاملاً داغ شود، سپس مقداری از قلع جامد را روی ظرف مالیده و آن قلع ذوب می‌شود، و بعد با پنبه ای که در پودر نشادر می زنند پنبه را محکم روی ظرف می‌کشند و با تکرار این کار، قلع بر تمامی سطح منتقل و ظرف آماده قلمزنی می‌شود.

انواع میناکاری

میناکاری هم مانند انواع هنرهایی که در کشور عزیزمان موجود می باشد بسیار گسترده و پراز ظرافت های مخصوص به خود می باشد، قبل از خرید انواع ظروف میناکاری، آشنایی با طرح های مختلف این هنر روی ظروف، می تواند شما را در انتخابی دقیق و باب میل یاری کند.

مینای نقاشی

متداول ترین مینای موجود در بازار مینای نقاشی است. برای طراحی مینای نقاشی در مرحله ی اول ، سطح مورد نظر از ورق انتخابی را به شکل دل خواه برش می زنند، در مرحله ی بعد که بسیار حائز اهمیت است ورقه یا سطح کار را تاب می دهند، برای جلوگیری از شکستن ورقه، آن را داخل حرارت بالا سرخ می کنند و به یکباره داخل آب قرار می دهندکلیه ی این مراحل را تاب دادن می نامند. سپس برای زدودن چربی های ورقه ی کار، که معمولاً مسی می باشد، با استفاده از محلول جوهر آب و جوهر گوگرد، ورقه را دوغاب می دهند. سپس کل کار را سه بار لعاب می دهند. در این مرحله با آماده شدن لعاب کار، می توان روی آن طرح مورد نظر را نقاشی نمود و سپس حرارت می دهند.در این قسمت ممکن است که برای شکل‌گیری کامل و ثبات رنگ ها، جسم را چهار الی پنج بار حرارت دهند. البته کارهایی که دارای زمینه ی طلا و رنگی هستند را معمولا پنج بار داخل کوره می برند، ولی کارهایی که دارای زمینه سفید می باشند چهار بار در کوره قرار می‌گیرد.

مینای برجسته

در این مینا، طرح کلی کار را روی ورقه ی فلزی طراحی می کنند، و یا استاد قلم زن، زمینه ی کار را در اشکال مختلف به صورت برجسته در می آورد. اشکال برجسته اصولاً دارای شیب ملایمی نسبت به سطح اصلی جهت قرار گرفتن رنگ لعاب می باشند و هرگز شیب های تند اصولی و قابل قبول نمی باشد،

در کاسه بشقاب‌های بزرگ که مینای برجسته به دو صورت پیوسته می باشد، روش ساخت به این شکل است که بیرون ظروف برجسته و داخل آن کاملا صاف است، این دو پوشش را با هم تطبیق می دهند و توسط استاد مسگر با لحیم نقره کاملا بر روی هم قرا رمی دهند و لحیم می شوند. از مینای برجسته همچنین در پلاک‌های مختلف به‌خصوص در اماکن مذهبی استفاده می کنند.

روش لعاب دادن این نوع مینا هم مانند مینای نقاشی است که باید در سه مرحله لعاب داده شود و یک الی دو بار نیز بعد از نقاشی داخل کوره برده ‌شود

مینای حجره بندی

این نوع شیوه ی ساخت مینا، بیشتر در کشورهایی مانند؛ روسیه، چین و هند دیده می شود و در ایران کمتر به این نوع می پردازند. در روش ساخت این نوع مینا، مفتول های فلزی را روی سطح کار با لحیم نقره فیکس می کنند، و فضای تهی بین سیم ها را به کمک رنگ ها پر می کنند. برای براق شدن کار معمولاً از ادغام هنر ملیله و مینا استفاده می کنند. برای جلوگیری از سیاه و کدر نشدن مفتول‌ها، سطح کار را معمولاً با یک لعاب مینایی بی‌رنگ می‌پوشانند و در آخر مینا را در کوره مخصوص می‌برند و پس از حرارت دادن، مفتول‌ها پولیش می‌دهند.

مینای مرصع

یکی دیگر از انواع میناکاری که در گذشته بسیار رایج بوده و اکثراً روی غلاف شمشیرها، حمایل و ظروف چایخوری و .. استفاده می شده است. در این روش دانه هایی مانند یاقوت و در انواع رنگ ها، زینت گر ظروف و اشیاء است. این دانه ها را به کمک لعاب کم و آب به ظرف می چسبانند. معمولاً محل اتصال دانه های یاقوت رنگ را لعاب نمی دهند، بلکه آن قسمت ها به صورت مسی می ماند تا زیبایی ظرف را دوچندان جلوه نماید.دانه‌های یاقوتی شکل را از خرد کردن و حرارت دادن شیشه‌های مختلف رنگی به دست می آورند..

مینای پنجره ای

مینای پنجره ای مینای ظریفی است که روی نقره و طلا استفاده می شود، و معمولاً در ساخت گوشواره و آویزهای گران بها کاربرد دارند. این مینا را دورو و شفاف می بینید به طوریکه نور از هر دو طرف کاملاً رد می شود، و به همین جهت نام آن را پنجره ای گذاشته اند. فلز آماده شده در این روش که پس از ساییدن و سوراخ نمودن طرح به دست می آید را به صفحه ی کاری به نام میکا منتقل می کنند، مینا به میکا نمی چسبد و به همین دلیل از مینا به شکل یک تکه استفاده می کنند، سپس رنگ های مورد نظر را داخل سوراخ های طرح قرار می دهند و پس از بررسی طرح آن را داخل کوره می گذارند تا فضاهای خالی پدیدار شود و با پرکردن این فضاها و حرارت دادن در چند مرحله میکا را جدا می کنند. سپس با دقت فراوان جهت هم سطحی پشت و روی ظرف، آن را زیر آب با سنگ چخماق می سابند، در این مرحله امکان شکست مینا وجود دراد پس دقت بسیارمهم است. و در مرحله ی نهایی ظرف را با پولیش دستی درخشان می کنند.

مینای شکری

در این نمومه از مینا، اسکلت مس را با لعاب رنگی می پوشانند. امروزه مس را با لعاب سفید پوشش می‌دهند همانند همان مراحلی که در مینای نقاشی ذکر شد. در مرحله ی بعد با رنگ دلخواه تمام سطح لعاب را رنگ می‌کنند و آن را داخل کوره حرارت می‌دهند. سپس جسم رنگی آماده شده را با مداد سفید طراحی می‌کنند.


در پایان بهتر است بدانیم که امروزه با تغییر سلیقه ی انسان ها، از ظروف مسی که هنر میناکاری روی آن اجرا می شود بیشتر به دو شکل استفاده می گردد:

ظروف میناکاری ترئینی و کاربردی: این نوع از ظروف علاوه بر زیبایی بخشی منحصر به فردی که در دکوراسیون منزل دارند، با کاربردی بودنشان زینت بخش میزبانی هایتان نیز می باشند. از انواع این ظروف می توان به شیرینی خوری ، شکلات خوری، قندان و... اشاره نمود.

ظروف میناکاری تزئینی و دکوری: این ظروف ها هم با جنبه ی تزئینی و دکوری بودنشان، تداعی گر فرهنگ غنی و سنگین کشورمانمی باشند. از انواع این مدل می توان به دیوارکوب ها و پلاک ها اشاره نمود.